Зейнетақы активтерінің осындай елеулі өсуі бірнеше факторларға байланысты. Біріншіден, өсімге жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын (МЗЖ) енгізу әсер етті. 2024 жылдың он айында МЗЖ есебінен зейнетақы жинақтарының сомасы 194,9 млрд теңгеден асты.
Екіншіден, бұл түсімдердің айтарлықтай өсуі. Зейнетақы жинақтары зейнетақы жарналары және инвестициялық кіріс түріндегі түсімдер есебінен ұлғаяды. Бұл ретте инвестициялық табыс азаматтардың зейнетақы жинақтарын ұлғайтудың негізгі тәсілі болып табылатын бірінші жыл емес.
Ағымдағы жылдың он айының қорытындысы бойынша салымшылардың шоттарына зейнетақы жарналары 2,2 трлн теңгеге жетті-өсім бір жыл ішінде 29,7% немесе 514,6 млрд теңгені құрады.
Сонымен қатар, БЖЗҚ салымшыларының жеке және шартты зейнетақы шоттарына есептелген таза инвестициялық табыс ағымдағы жылдың он айының қорытындысы бойынша 2,4 трлн теңгені құрады. Оның көлемі өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 92,8% - ға (немесе 1,1 трлн теңгеге) ұлғайды.
Жалпы алғанда, инвестициялық кіріс мыналардан тұрады:
бағалы қағаздар бойынша, оның ішінде орналастырылған салымдар және "кері РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түріндегі кірістер;
бағалы қағаздарды нарықтық қайта бағалаудан түсетін кірістер;
қаржы құралдарын валюталық қайта бағалау;
сыртқы басқарудағы активтер бойынша кірістер;
басқа нәрселер.
Зейнетақы активтерін сақтау және кірістілік алу үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі (ҚР ҰБ) және инвестициялық портфельді басқарушылар (ИПБ) портфельді үнемі әртараптандырады. Яғни, активтер әртүрлі қаржы құралдарына, валюталарға инвестицияланады және нарықтық жағдайды ескере отырып үнемі қайта бөлінеді.
Ағымдағы жылы зейнетақы активтерінің кірістілігі де жоғары мәндерді көрсетеді. Мәселен, 2024 жылдың он айында ҚР ҰБ басқаруымен міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) және ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) есебінен құрылған БЖЗҚ зейнетақы активтерінің кірістілігі 12,67% - құрады. Бұл ретте соңғы он екі айда 2024 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша кірістілік 8,5% мөлшерінде инфляция кезінде 14,88% - құрады. 2024 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша БЖЗҚ-ның МЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтерінің кірістілігі жыл басынан бері 11% - ға жетті.
Ұзақ мерзімді кезеңдегі жинақталған инвестициялық кірістілік инфляциядан да асып түседі. 1998 жылы жинақтаушы зейнетақы жүйесі құрылған сәттен бастап және 2024 жылғы 1 қарашаға дейін өспелі қорытындымен жинақталған кірістілік 932,52% - құрады, бұл кезеңде инфляция 810,7% - құрады.
Бұдан басқа, БЖЗҚ-ның 2013 жылғы қыркүйектен бастап 2024 жылғы 1 қарашаға дейінгі кезеңдегі таза инвестициялық кірісі (МЗЖ-сыз) 10,9 трлн теңгені құрады, бұл қазіргі уақытта барлық зейнетақы активтерінің 50% - дан астамын құрайды. Яғни инвестициялық табыс Қазақстан азаматтарының зейнетақы активтерінің жартысына жуығын құрайды және олардың зейнетақы жинақтарының ұлғаюында жетекші рөл атқарады.
Дереккөз: https://ranking.kz/about_project
Ашық дереккөзден алынған сурет
