Өмірді сақтандыру саласы бүкіл әлемде де, сондай-ақ Қазақстанда да ең тұрақты болып табылады. ӨСК ипотекалық дағдарысты, 2015 жылғы валюталық дағдарысты бастан өткердік және COVID-19 беріп отырған соққыларға да дайын болды. Мысалы, Nomad Life компаниясында пандемия кезеңіндегі сақтандыру жағдайларының саны күрт артты. Мысалы, жинақтаушы сақтандыруда 200% -ға. COVID-тен қайтыс болғандардың бірінің отбасына компанияның максималды төлемі 81 млн теңгені құрады. Халық-Life-та да өтініштердің 83%-ға өскенін атап өтті. «Nomad Life» компаниясының басқарма төрағасы Қайрат Чегебаев пандемия қызып жатқанын және толық көрініс кейінірек айқын болатынын атап өтті: «Бұл тек мәлімделген жағдайлар ғана, бірақ әдеттегідей, кешігіп мәлімдейді, өйткені мұндай уақытта адамдар сақтандыру туралы мүлдем ойламайды. Көбінесе туыстары сақтандырудың бар екенін білмейді. Содан кейін құжаттарды іріктеп, сақтандыру полисін тауып, олар бізге жүгінеді».
Сақтандырудың негізгі әлеуметтік функциясы – клиентті және оның жақындарын шарттың бүкіл қолданылу мерзіміне күтпеген жағдайлардың салдарларынан материалдық қорғау. «Соңғы уақытта адамдар өз өміріне, өз отбасылары мен балаларының әл-ауқатына осы жауапкершілікті басқаларға жүктемей, ақылға қонымды қарай бастайтын үрдіс байқалады, – дейді Халык-Life Басқармасының төрайымы Оксана Радченко. - Өмірді жинақтаушы сақтандыру танымалдылыққа ие болады, өйткені мұндай қаражат салу қашанда қайтарымды. Ол барлық жинақтау мерзіміне сақтандыру қорғанысы бола отырып, кез келген мақсатқа ақша жинауға мүмкіндік береді».
Қазір туған-туыстарына төленетін төлемдер үшін жауапкершілік ӨСК-ға жүктелді. «Біз өз әлеуетті клиенттерімізге өмірді кез келген себеппен сақтандыруды ұсынамыз, – оның кең өтемі бар, оның ішінде коронавирус немесе басқа да аурулар салдарынан өмірден кету де бар. Қиын кезеңде адамдарға, экономикаға көмектесу – ӨСК қызметінің әлеуметтік құрамдас бөлігі осы. Мұны қазір істеу міндетті емес, біздің жүз мыңдаған клиенттеріміз бір кезде жасағандай жайшылық уақытта да жасауға болады», – сеніммен айтады Қайрат Чегебаев.
Пандемия қызып тұр
Бүкіл әлем халқы арасында COVID-19 таралуынан туындаған және адамдардың әл-ауқатына, кәсіпорындардың өміршеңдігіне және экономиканың орнықтылығына жойқын әсер еткен ауыр жағдай тұрақты және дамыған сақтандыру секторының маңыздылығын тағы да атап өтті. «Сақтандырушылар бизнестің тұрақтылығы мен өнімділігін арттырған кезде экономиканың басқа секторлары шығындарды азайтып, өсуі мүмкін. Оған қоса, сақтандыру медицинасы науқастар толыққанды тегін медициналық қызмет пен тегін дәрі-дәрмектерге әрдайым сене алмайтын осы күрделі жағдайда шығу жолы бола алады», – деп Сентрас Коммеск Life басқармасының төрайымы Гүлжан Джаксымбетова атап өтті.
Егер жағдайды тұтынушылар тұрғысынан қарайтын болсақ, онда нарықта сақтандыру жағдайы кезінде клиентті қаржылық жағынан қауіпсіздендіре алатын, сондай-ақ сақтандыру бағдарламасына салынған инвестицияларды сақтап, ұлғайта алатын өзекті сақтандыру өнімдері болуы тиіс. «ӨСК тарапынан жаңа жағдайларға жедел бейімделу, тұтынушылардың ыңғайлылығы, уақытын үнемдеу және қаржылық пайдасы үшін жаңа технологияларды әзірлеу және енгізу қажет», – деп түсіндіреді Freedom Finance Life басқармасының төрағасы Азамат Ердесов.
Әлемдік сын-қатерлер мен жаңа тәуекелдердің пайда болуы сақтандырушыларды пандемия кезінде сақтандыруды қорғауды көздейтін жаңа өнімдерді жасауға итермеледі.
«Шын мәнінде ӨСК өнімдерінің кең сақтандыру өтемдері бар, олардың бірі кез келген себеппен – ауру немесе жазатайым оқиға – өлім қатерін өтеу. Бірақ, белгілі бір аурудан емес, жіті респираторлық вирустық инфекциялар, оның ішінде коронавирустардан туындаған, сондай-ақ аса қауіпті қатерлі аурулар кіретін өнімдерді сатып алған дұрыс», – деп кеңес береді Сентрас Коммеск Life басшысы.
Сақтандыру бағасын қалай барынша азайту керек
Сақтандыру полисінің құнын айқындау кезінде жеке тәсіл пайдаланылады, себебі клиентке қатысты тәуекелді бағалау оның жеке өзіне қатысты көптеген факторларды ескере отырып жүргізіледі. «Клиенттің жынысы, жасы, кәсіби қызмет түрі, оның денсаулық жағдайы, тіпті өмір салты есепке алынады», – деп Халык-Life басқармасының төрағасы түсіндіреді. Сақтандырушылардың айтуынша, егер клиенттің жұмысы қауіпті сипатта болса немесе ол экстремалды спорт түрлерімен айналысса, онда мұндай жағдайлар полис құнының өсуіне әсер етуі мүмкін. «Сондықтан, адам неғұрлым жас болса, денсаулық жағдайы салауатты өмір салтымен бірге неғұрлым жақсы болса, сақтандыру жарналарының аз мөлшеріне де сене алады. Мен жас кезімдегі өмірді сақтандыру полисін ұзақ мерзімге сатып алуға кеңес берер едім», – дейді Оксана Радченко.
Шетелде өмір мен денсаулықты сақтандырудың көптеген бағдарламалары check up опциясын қамтиды, Қазақстанда денсаулық жағдайын бағалау жүргізілуде. «Ол клиенттің өтініш-сауалнамасы негізінде жасалады. Қажет болған жағдайда сақтандырылатын адам медициналық тексеруге жіберілуі мүмкін. Сақтандыруға ниет білдірген кезде өз денсаулығының жай-күйі және бар аурулар туралы ақпаратты жасырмауды ұсынамыз. Егер маңызды мәліметтердің жасырылғаны анықталса, сақтандыру компаниясы төлеуден бас тартуы мүмкін», – деп нақтылайды Гүлжан Джаксымбетова.
Қанша төлейді және қанша төлеу керек
«Сақтандыру жағдайы басталған кезде төлем сомасы жылдық үш табыстан кем болмауға тиіс деп есептеледі. Сондай-ақ он жылдық табыстан асатын сомаға өз өмірін сақтандыру орынсыз деп есептеледі. Мысалы, ай сайын 300 000 теңге табатын адамға өз өмірін кем дегенде 10-11 млн теңгеге сақтандыру ұсынылады», – деп Nomad Life ӨСК Басқармасының төрағасы түсіндіреді.
Freedom Finance Life басшысы жинақтаушы өмірді сақтандырудың басты артықшылықтарының бірі – бұл бірнеше жыл бойы ай сайын сақтандыру жарналарын төлеу мүмкіндігі екенін еске салады: «Әдетте, клиенттер долларға индекстелген полистер үшін үш жылдан 10-15 жылға дейінгі жинақтау мерзімін пайдаға қатысатын полистер үшін теңгемен көрсетеді. ӨЖС бағдарламасы бойынша төлемді айына бір рет, тоқсанына бір рет, жарты жылда бір рет, жыл сайын және бір рет жүргізуге болады. Бұл ретте жарна сомасы 5 мың теңгеден асуы мүмкін».
Жинақтаушы сақтандыруды таңдай отырып, өз шотына өз табысының кемінде алтыншы бөлігін жіберген жөн. Осылайша, сақтандырылған адам өз капиталын көбейтіп қана қоймай, жақындарына қамқорлық көрсетеді. «Сақтандырылған адам да, оның жақындары да бенефициар бола алады. Сақтандыру жағдайына байланысты. Емдеуге жатқызу кезінде сақтандыру компаниясы сақтандыруды ресімдеген адамға төлемді жүзеге асырады. Сақтандырылған адам қайтыс болған жағдайда төлемді сақтандыру шартында мұрагерлер ретінде көрсетілген тұлғалар алады», – деп қорытындылады Азамат Ердесов.
