Мысалы, 20 жастағылар үшін шекті мән 3 140 000-нан 3 260 000 теңгеге дейін, 30 жастағылар үшін – 4 370 000-нан 4 580 000 теңгеге дейін, 40 жастағылар үшін – 5 790 000-нан бастап 6 100 000 теңгеге дейін, 50 жастағылар үшін – 7 430 000-нан 7 860 000 теңгеге дейін ұлғайды. Жаңа жеткіліктілік шегін мына жерден көруге болады.
Қазақстандықтар зейнетақы жинақтарының бір бөлігін тұрғын үй жағдайларын жақсартуға, емделуге немесе қаражатты басқарушы компанияларға аудару үшін пайдалана алады. Зейнетақы жинақтарын шешуге қолжетімді сома шегінде шектеусіз пайдалануға болады.
Әлеуметтік көрсеткіштер пайдаланылады – ең төменгі жалақы (ЕТЖ), ең төменгі зейнетақы (ЕТЗ), ең төменгі күнкөріс деңгейі (ЕТКД) – олар «Республикалық бюджет туралы» заңға сәйкес жыл сайын индекстеледі. 2023 жылға ең төменгі жалақы 70 мың теңгені, ең төменгі зейнетақы 53 076 теңгені, мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің ең төменгі мөлшері 24 341 теңгені, ең төменгі күнкөріс деңгейі 40 567 теңгені құрайды деп көзделген. Шекті мәндерді есептеу кезінде ескерілетін басқа да әлеуметтік маңызды көрсеткіштердің де мөлшері көтерілді.
Атап өту маңызды: Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесі зейнетке шыққаннан кейін өмірдің лайықты деңгейін қамтамасыз ету үшін бағытталған. Болашақ зейнетақыға жарналардың жүйелілігі мен мөлшері ғана оң әсер ете алады. Сондықтан дұрыс түсіну керек: зейнетақы қорынан қаражатты шығару соңында зейнетақы мөлшерінің азаюына әкеледі. Зейнетақы қаражатын шешу алдында осы күнгі және болашақ басымдықтарды дұрыс бағалаған жөн. Сонымен, мысалы, 2022 жылғы бірінші қарашадағы жағдай бойынша БЖЗҚ-дан кесте бойынша орташа ай сайынғы төлемдер сомасы 29 877 теңгені, ал ай сайынғы төлемнің ең жоғары сомасы – 707 326 теңгені құрады. Мұндай айырмашылық көрнекі зейнетақы жинақтарын сақтау және көбейту маңыздылығын көрсетеді.
Зейнетақы қорынан қаражат алу көптеген факторларға кері әсерін тигізеді. Мысалы, жинақтаушы зейнетақы жүйесінен ақшаның мерзімінен бұрын айтарлықтай кетуі зейнетақы активтерінің инвестициялық мүмкіндіктерін төмендетеді, қаржы нарығындағы тұрақсыздық кезеңдеріндегі инвестициялық кірістерге және инфляцияға әсер етеді. Тағы бір айта кететін жайт: зейнетақы активтерінің айтарлықтай бөлігі ішкі экономикаға инвестицияланып, оның нығаюына және дамуына ықпал етеді. Капиталдың теңгерімсіз ерте шығуы керісінше әсер етуі мүмкін, сонымен қатар инфляция өсімін тудыруы мүмкін.
Сурет ашық дереккөздерден
