Осылайша, 2020 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша жоғарыда аталған банктер реттеушінің пруденциялық нормативтерін орындамады. Аталған банктердің проблемалары дағдарыстан әлдеқайда бұрын басталғанын айта кету керек. Capital Bank Kazakhstan 2019 жылдың басынан бері пруденциалдық нормативтерді орындамайды, AsiaCredit Банктің пруденциалдық нормативтерін орындамауы 8 айға, Tengri Bank – 4 айға созылды.
Аталған банктердің ішінде Tengri Bank ірі болып табылады: 2020 жылғы мамыр айының соңындағы жағдай бойынша қаржы институтының активтері бір жылда 23,6% -ға, 101,3 млрд теңгеге дейін төмендеді. Өтімділікке қатысты тұрақсыз жағдайға байланысты 14 сәуірден бастап банк төлем карточкаларын пайдалана отырып, тәулігіне 50 мың теңгеге дейінгі мөлшерде шығыс операцияларына лимиттер енгізді, содан кейін жиынтық тәуліктік лимит 50 мыңнан 100 мың теңгеге дейін ұлғайтылды. Осының салдарынан Moody 's халықаралық рейтингтік агенттігі ағымдағы жылдың 17 сәуірінде Tengri Bank депозиттері бойынша рейтингті B2-ден Caa3-ге дейін төмендетті. Банкте енгізілген шектеулерді Moody 's агенттігі дефолт оқиғасы деп бағалайды.
Ағымдағы жылдың 24 сәуірінде еліміздің қаржы реттеушісінің талабы бойынша Tengri Bank ірі акционері банкті қайта капиталдандыру үшін бірінші транш жіберді. Осыған қарамастан, бүгінде банк әлі де өтімділікке қатысты үлкен қиындықтарға тап болып отыр. Мысалы, 2020 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша банктің ағымдағы өтімділік коэффициенті (k4) 0,194 құрады, бұл қаржы реттеушісі белгілеген ең төменгі мәннен едәуір төмен (k4 - 0,3). Бұдан басқа, банк мерзімді өтімділік коэффициенті (k4-1) бойынша, сондай-ақ өтімділіктің басқа коэффициенттері бойынша нормативті орындамады.
Capital Bank Kazakhstan 17 ай бойы пруденциалдық нормативтерді орындамайды. Ағымдағы жылдың мамыр айының аяғында банк валюталық позиция бойынша нормативтерді орындамады. Банктің тұрақсыз қаржылық жағдайы біраз уақыттан бері жалғасып келеді. Бір жылда банк активтерінің сомасы 22,2%-ға қысқарып, 69,1 млрд теңгеге жетті.
Қаржылық тұрақтылығы төмен үшінші банк – AsiaCredit Bank. Қаржы институты активтерінің сомасы бір жылда 38,5%-ға, 63,6 млрд теңгеге дейін қысқарды. Ағымдағы жылдың 25 маусымында «AsiaCredit Bank» АҚ-ның 2019 жылғы шоғырландырылған қаржылық есебі бойынша аудиторлық есеп жарияланды. Аудитті «BDO Kazakhstan» ЖШС жүргізді. Аудиторлық қорытындыға сәйкес, банк талданып отырған кезеңде 5,2 млрд теңге көлемінде шығынға ұшырады. Сондай-ақ, операциялық қызметтен 9,1 млрд теңге сомасында теріс ақша ағынының болуына назар аударылды. Аудиторлар банктен ұсынылған кейбір деректерге қатысты жеткілікті сенімді дәлелдемелер алмағанын атап өтті. Тұтастай алғанда аудиторлық есепте бұл оқиғалар, басқа мәселелермен қатар, "AsiaCredit Bank" АҚ-ның үздіксіз қызметін жалғастыруға қабілеттілігіне айтарлықтай күмән тудыруы мүмкін екендігі жазылған.
Жоғарыда көрсетілген банктер несиелеу көлемін төмендетті және несие портфелінің сапасын едәуір нашарлатты. Жиынтығында олардың несиесі бір жылда 22,2% -ға қысқарды. Capital Bank Kazakhstan және AsiaCredit Bank-те несие портфелінің сапасы өте қиын жағдайда. Мәселен, ағымдағы жылдың мамыр айының соңындағы жағдай бойынша Capital Bank Kazakhstan-да 90 күннен астам (90 + NPL) төлем мерзімі өткен кредиттер көлемі портфельдің 88,2% дейін ұлғайды, ал AsiaCredit Bankda үлесі 51%-ға дейін өсті. Осы банктердің несие портфелі бойынша қалыптастырылған провизиялар 90 күннен астам мерзімі өткен төлемдер сомасының жартысын да өтемейді. Өз кезегінде Tengri Bank-те 90 + NPL үлесі 17,7% -ға дейін өсті, ал мерзімі өткен сома 15,3 млрд теңгені құрады, бұл банк жұмыс істеп тұрған уақыттағы ең нашар көрсеткіш болып табылады. Естеріңізге сала кетейік: Қазақстанда NPL 90 + мерзімін өткізуге рұқсат етілген ең жоғары мән - 10%.
Банктердің проблемалары мұнымен аяқталмайды. Талданатын ЕДБ-лердің тұрақсыз жағдайына байланысты олардың қызметінің тиімділігі де айтарлықтай төмендеді. Ағымдағы жылдың қаңтар-мамыр айларында Tengri Bank, Capital Bank Kazakhstan және AsiaCredit Bank жалпы алғанда 7,5 млрд теңгеге шығынға ұшырады. Tengri Bank ең көп шығынға ұшырады: 4,1 млрд теңге. Содан кейін AsiaCredit Bank (1,8 млрд теңге) және Capital Bank Kazakhstan (1,6 млрд теңге) келе жатыр.
Банктердің өтімділігіне, несие портфелінің сапасына, кірістілігі мен қызметінің тиімділігіне, сондай-ақ басқа да факторларға байланысты барлық қиындықтары қаржы институттарының қаржылық тұрақсыздығын көрсетеді, бұл осы банктердің салымшылары үшін тәуекелді айтарлықтай арттырады. Қалыптасқан жағдайға сәйкес талданатын ЕДБ-де салымдардың айтарлықтай кетуі байқалады. Ағымдағы жылдың мамыр айының соңында Tengri Bank салымдарының сомасы 32,7% -ға, 46,6 млрд. теңгеге дейін қысқарды, ал ағымдағы жылдың басынан бері салымдар 34% -ға қысқарды.
Осыған ұқсас жағдай басқа екі банкте де байқалады. Capital Bank Kazakhstan-дағы салымдар сомасы бір жылда 4,5%-ға төмендеп, 27,2 млрд теңгені құрады. AsiaCredit Bank-те салымдар 43,3%-ға төмендеп, 26,3 млрд теңгені құрады.
Фотосурет ашық дереккөздерінен алынды
