Соңғы жылдары халықтың сақтандыру нарығына сенімін жоғарылату үшін қаржылық тұрақтылықты және төлем қабілеттілігін жоғарылатуға, сондай-ақ сақтандыру ұйымдарының тәуекелдерін басқару жүйесін жетілдіруге көп көңіл бөлінген. «Қызмет етуші толыққанды инфрақұрылым дауларды реттеу жүйесін және төлемдерге кепілдік беруді қосқанда, сақтанушылардың құқықтарын қорғауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Қаражаттандырумен және жеңілдікті салық салуды қосқанда, сақтандырудың жаңа әлеуметтік-бағытталған өнімдеріне шарттар жасалған. Уақытша сақтандыру мен пуллинг жүйені дамыту үшін құқықтық орта бар», - деп хабарлады Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің (ҚНРДА) сақтандыру нарығы және актуарлық есеп айырысу департаментінің директоры Әсел Әмірбаева сессия қатысушыларына.
Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығының Қор және сақтандыру секторын дамыту орталығының басқарушы директоры, Панельді пікірталастың модераторы Ерлан Бурабаев нарықпен жиі келісімге келіп отырған, реттеушінің иілгіштігін атап өтті.
«Біз үнемі сақтандыру өнімдерінің желісін кеңейту үшін жұмыс істеп жатырмыз. Әсіресе бұл өмірді сақтандыру саласында байқарлық. Бізде бірнеше жаңа өнімдер бар. Ерекше бөліп айтатыны, unit-linked. Өкінішке орай, бір ғана компания бұл өніммен жұмыс істейді (ҚР нарығында бұл өніммен тек Nomad Life қана жұмыс істейді). Тағы бір жаңа өнім – бұл бірлескен аннуитеттер немесе ерлі-зайыптылық аннуитет. Оны енгізу үшін біз көп жұмыс атқардық», - деді ҚНРДА-ның сақтандыру нарығы және актуарлық есеп айырысу департаментінің директоры.
Реттеуші өкілінің пікірінше, сақтандыру өнімі кепілдік беру тұрғысынан банктік өнімнен жақсы көрінеді. «Алайда, нарық қатысушыларының назарын көрсетіліп жатқан сақтандыру қызметтерінің сапасына аудару қажет. Сондықтан біз тәртіптік бақылауға назар аударуға тырысып жатырмыз. Сақтандыру ұйымдарының бизнес-үдерістеріне талдау жүзеге асырылатын болады», - деді Әсел Әмірбаева.
Өмірді сақтандырудың дамуына не кедергі
Insurance Information Institute жариялаған деректерге сәйкес, АҚШ-та тұрғындардың шамамен 54%-ы өмірді сақтандыру полистерімен қорғалған. Бұл көрсеткішке сақтандырылған адамның отбасы мүшелері де кіруі әбден мүмкін, бірақ тіпті мұны ескере отырып, АҚШ-та өмірді сақтандыру танымалдылығы біздің елге қарағанда жоғары. «Біз сақтандыру нарығын ол құрылғаннан бастап зерттедік. Сонымен, егер 2000 жылды Қазақстанның заманауи сақтандыру нарығының есептеу нүктесі ретінде санасақ, онда біз тым алысқа кеткен жоқпыз. 2000 жылы клиенттердің ең аз саны болды және сақтандыру сыйлықақыларының ЖІӨ-ге үлесі де аз болды (сақтандырылған адамдардың саны барлығы 79 ад.), ал 2021 жылға қарай ЖІӨ-ге сыйлықақылар небәрі 0,32% болды. Бұл ретте біздің саламызда 2,9 млн сақтандырылған», - деді Халык-Life ӨСК-нің басқарма төрағасының орынбасары Андрей Джексембаев.
Спикердің сөзінше сәйкессіздікті қарапайым түсіндіруге болады: біздің елімізде өмірді сақтандыру – бұл сақтандырудың міндетті, не жүктелген түрі. «Егер біз банктердің клиенттерін, яғни банктік сақтандыруды алып тастасақ, онда бізбен шарттарды ерікті түрде жасайтын, адамдардың үлкен емес саны ғана қалады. Және бұл өмірді жинақтаушы немесе инвестициялық сақтандыру шарттары», - деп мәлімдеді Халык-Life ӨСК-нің төраға орынбасары.
Жинақтаушы сақтандыруды тежейтін факторлар:
халықтың тұтынушы қабілеттерінің төмендеуі және табыстың шектеулі деңгейі;
қаржылық сауаттылықтың төмен деңгейі;
халықтың сенімділігінің төмен деңгейі,
кірістіліктің төмен деңгейі.
«Әлсіз экономикалық ынта да өмірді жинақтаушы сақтандыру өнімдерін алға жылжытуға ықпал етпейді. Қазір осындай шартты жасаған кезде клиенттер табыс салығында шамамен айына 8 мың теңгеге дейін үнемдей алады. Біз бұл сома болмашы деп есептейміз. Халықты ынталандыру үшін үлкен қолдау қажет. Бұдан бөлек, бізге қарама-қарсы өнімдердің күрделілігі рөл атқарады. Өзіңіз алып қараңыз, депозит барлығына түсінікті. Бірақ, дегенмен мемлекеттің тарапынан қолдаудың жеткіліксіздігіне назар аударуды сұраймыз», - деді Андрей Джексембаев.
Жағдайды қалай өзгертуге болады
Реттеушінің пікірінше көбінесе аталған сұрақтардың шешімін саланы одан әрі цифрландыру шеңберінде іске асыруға болады. Сессия қатысушылары инновациялық технологияларды және сақтандыру өнімдері мен клиенттің қажеттіліктеріне жауап беретін сервистерді әзірлеу кезінде цифрлық шешімдерді енгізу мүмкіншіліктерін талқылады.
«Сақтандыру нарығының цифрлық түрленуі – бұл саланың басты тренді. Цифрлық технологияларды пайдалану сақтандырудың барлық бизнес-үдерістерін оңтайландыруға және автоматтандыруға мүмкіндік береді. Бұл нәтижесінде қамтуды, халық және бизнес үшін сақтандыру қызметтерінің қолжетімділігін және сапасын жоғарылатады», - деп қорытындылады Әсел Әмірбаева.
Мұндай болжаммен Халык-Life ӨСК-нің төрағасы келісті: «Шетелде өте көп өнімдер маркет-плейстер арқылы немесе қаржылық экожүйелер шеңберінде сатылады. Барлығымызға осымен жұмыс істеген жөн».
Сонымен қатар, сақтандырушылар ҚНРДА өкілдерінің назарын реттеудің қатаңдығына аударды. «Кірістілікті сақтандырушылар ақша салуы мүмкін, қаржылық құралдардың тізбесін кеңейту есебінен ұлғайтуға болады. Біз төмен тәуекелді құралдарды реттеуді жеңілдетуді ұсынамыз. Бұдан бөлек, Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қорында сақтандырылған, сақтандыру өнімдерінің тізбесін кеңейту қажет. Сенімділік пен жоғары кірістілік өмірді жинақтаушы сақтандыруды танымал етуге ықпал ететін болады», - деген сенімде Андрей Джексембаев.
Қаржылық сауаттылықты мектептер мен ЖОО-да қазақстандық кейінгі ұрпақ арқылы жоғарылатуға болады. «Мен, болашақ - өмірді жинақтаушы сақтандыруда екеніне сенемін. Қазір клиенттерде өмірді сақтандыруға қажеттілік минустық. Біз бес жыл бұрын да төмен көрсеткіштер, мемлекеттік жеткіліксіз қолдауы туралы айттық. Біз бір орында тұрмыз! Мұндай салыстырма үшін кешіріңіз, алайда біз судан сүңгіп шығамыз да, нарыққа жаңа өнімдерді ұсынамыз, содан кейін сыртқы шоктар келеді және біз қайтадан су астына кетеміз. Бізге үлкен жарып шығу қажет. Бұл банк секторында Kaspi секілді ойыншы немесе бүткіл нарық үшін локомотив болатын идея немесе өнім болуы мүмкін», - деп өзінің көзқарасын білдірді «Коммеск-Өмір» СК АҚ-ның басқарма төрағасы Олег Ханин.
Сурет ашық дереккөздерден
