bs-preloader__icon
ru kz en

Ақша бақылау астында: минусқа кетпеу үшін, қалай есептеу және жұмсау керек

Отбасының ауқатын арттыру үшін не білу және істей алу керек
Ақша бақылау астында: минусқа кетпеу үшін, қалай есептеу және жұмсау керек

Көпшілігімізде мектепте де, институтта да толығымен толтыра алмаған білімдегі үлкен олқылықтар бар – ол қаржылық сауаттылық. Сол себепті «дүкенде ештеңе айтарлықтай сатып алмадым, ақшам кетіп қалды», «кеше елдегі ең кішкентай емес жалақы алдым, бірақ ол енді жоқ» және т.б. дегенді жиі естуге болады. Сонымен қатар, аздаған адамдар қиын қыстау күнге ақша жинауды (жеке қаржы бойынша сарапшылардың пікірінше, қорларда 6-10 ай бойы мәжбүрлі жұмыссыздық немесе басқа да форс-мажорлар жағдайында өмір сүру үшін «қауіпсіздік жастықшасы» болуы керек), қаржы құралдарын басшылыққа алуды және олармен тиімді пайдалануды біледі.

«Бүгін» жеке қаржы саласындағы мамандардан қаржылық сауаттылықты арттыру және кірістер мен шығыстар арасындағы айырманы қалай бөліп алуға болатынын, ақша қаражатын инвестициялау мүмкіндігін, ауқатты адамдар болудың қандай мүмкіндіктері бар екенін және көп жұмсалмай қайда үйренуге болатынын білдім. Кеңестерден: айына отбасылық өмірдің құнын есептеу, ақша туралы оқу, оның ішінде балалармен көп сөйлесу, жұмыссыздық жағдайында көмектесетін өзіңізге іс табу және қаржылық құралдарды айналып өтпеу.

 

Табыс табу үшін шығындарды санаңыз

 

Адамға бір айдың ішінде қанша ақша қажет деген сұрақ көптеген адамдарда қиындық тудырады. Адамдар отбасының жалпы табысының қаншалықты екенін есіне түсіреді, бұл, әрине, жеткіліксіз деп санайды және бағалауға сәйкес жеткілікті болуы керек соманы қосады. Бұл, сарапшылардың пікірінше, жаман: әрбір қаржылық сауатты адам өзінің сомасын «тиынға дейін» білуі керек.

«Өмір сүру үшін оған қаншалықты ақша қажет екенін түсіне бермейтін адамға айына бір миллион доллар да жеткіліксіз болады – дейді Киев дамыту орталығының жеке қаржы бойынша кеңесшісі Андрей Котив. Ал осы сома тұрақты шығындардан тұрады – отбасының онсыз әдеттегі тәртібі құлдырайтын шығындары, «коммуналка», егер отбасы баспананы жалға алса, жалға алу сомасы, ұялы байланыс, медик қызметі, баланың мектеп секциялар және оның репетиторына шығындары және т.б. Бұл соманы біле тұра, қаншалықты жұмыс істемейтіндігіңізді, не байлықтың көбеймейтігіне қарап, қанша ақша жұмсалғанын түсінуге болады.

Азық-түлікке шығындармен неғұрлым қиын: аз отбасы, бір айға бізге мысалы, 6 кг ет, 2 кг күріш және 3 бума қарақұмық қажет деп дәл айта алады. Алайда, егер сіз қаржылық сауаттылыққа көшуді қаласаңыз, бұл туралы білуіңіз керек. Азық-түлікке  жұмсалатын сома мөлшерін оңай есептеуге болады: блокнотқа барлық шығындарды жазып немесе дүкендердің чектерін жапсыру, шығындар барысында Excel бағдарламасына жазып отыру. Сондай-ақ, интернетте «үй бухгалтериясы» бағдарламасын немесе смартфонға арналған қосымшада пайдалануға болады. Барлық әдістер жақсы болып шықты: мәселе тек жеке пайдалану ыңғайлығында және дисциплинада.

 

Инвестициялау көздерін іздеу

 

Өзіңіздің отбасыңыз бойынша «қимаға» ие бола отырып, ары қарай жылжуға болады - өмірлік маңызды сома әрқашан қол жетімді болатындай және біраз төмен жаққа түсіп, ал табыс өсетіндей жасау керек. Бұны пассивті табыссыз, жалақыны әртараптандыру немесе инвестициясыз істеу мүмкін емес. Алайда, көптеген адамдар осы идеяларды блоктайды- былай да ақша аз , тәуекелге бару мүмкін емес және т.б. Бұл адам / отбасы әрдайым бірдей әлеуметтік деңгейде қалып және мысалы, отбасы мүшелерінің біреуінің ауыр сырқаты немесе кенеттен жұмысынан айрылуы сияқты форс-мажор жағдайында қорғалмаған болады.

 

Қаржылық талдаушы Игорь Холмогоров түсіндіреді: «Қайда, қай тәсілмен және қанша ақшаны, үлкен күш жұмсамай, қиын-қыстау күнге табуға болады, деп ойлану керек. Тым дегенде жақсы мөлшерлемесі бар депозит ашуға.»

 

Сіз мүмкіндігінше көп нұсқаларды қарастырып, достардан немесе тіпті әлеуметтік желілерде бейтаныс адамдардан сұрастырыңыз.

 

«Өмірді сақтандыру немесе жинақтаушы сақтандыруды, акциялар бойынша биржалық операцияларды қарастыруға болады: арзан сатып алып - қымбат сату, алтынға салымдар және инвестициялық нарығының үздіксіз мониторингі- деп түсіндіреді қаржы жоспарлау бойынша маман Валерия Ставнийчук – Яғни бұл сіздің ақшаңызды сақтап және өсімін қамтамасыз ететінді. Бірақ қандай да бір құралды таңдаған болсаңыз, ол біреу болмауы керек. Ал сіз оның барлық егжей-тегжейін зерттеуіңіз керек. Яғни егер сіз қандай да бір акциялар сатып алып, олардың құнының өсуін күткен болсаңыз, қор биржасындағы жағдайды жүз жылда бір рет қарастырмай, оқиғаларды үнемі бақылап отырыңыз, әйтпесе сіз келесі ойдың сәтсіз болғанын және ақша «күйіп кеткенін» айтасыз. Бірақ соңғы сәтті де ескеруіңіз керек».

 

Өмірді жинақтаушы сақтандыру - бір мезгілде өзіңізге немесе сіздің отбасыңызға сақтандыруды қамтамасыз ететін және белгілі бір оқиғаға немесе күнге капитал жасауға мүмкіндік беретін өнім. Басқа да көптеген инвестициялық құралдарынан айырмашылығы, бұл қаражаттың бірыңғай жинақтаушы механизмі болып табылуы. Батыс Еуропа, АҚШ және Жапонияда - ең көп таралған. Оның үлесі нарықтың жалпы көлемінің 60-70 пайызын құрайды, ал халықтың шамамен 90 пайызы өмірді сақтандыру полистеріне ие. Өмірді жинақтаушы сақтандыру бағдарламасын таңдаған сақтандырушы, шарт бойынша, тіпті еңбекке жарамдылықты жоғалту салдарынан туындаған материалдық жағдайдың нашарлауы жағдайында, ақшаның оның есебіне түсетініне сенім алады - бұл жағдайда сақтандыру компаниясы өзі клиент үшін жарна төлейді.

 

Жинақтаушы сақтандыру жүйесі жұмыс істейтін сызба келесідей. Сақтандыру ұйымымен шарт жасасқаннан кейін, адам белгілі бір уақыт ішінде белгілі бір соманы аударады, ал сақтандырушы түрлі қаржы құралдарына инвестиция салады. Келісілген мерзімнің соңында сақтандыру компаниясы клиентке осы уақыт ішінде жинақталған соманы ғана емес, сондай-ақ қосымша инвестициялық кірісті де төлеуге міндеттенеді. Оның кепілдендірілген деңгейі келісім-шарт бойынша белгіленеді және әдетте жылына 3-5% құрайды. Алайда, егер компания инвестициядан көбірек пайда көретін болса, клиенттің табысы да арта түседі. Демек, нақты жинақ көлемі полисте жазылғаннан жоғары болуы мүмкін. Кез келген жағдайда, ол келісімшартта көзделгеннен төмен болмауы керек. Жылына бір рет (немесе тоқсанына бір рет) сақтандыру компаниясы өз клиенттеріне өткен кезеңдегі инвестициялардың кірістілігінің деңгейіне қатысты хабарлама жібереді. Жинақтама көлемі негізінен келісімшарт талаптарына байланысты болады. Ұзақ мерзімді өмірді сақтандырумен айналысатын кез-келген ұйым клиентке ең қолайлы болып табылатын бағдарламалардың бірнеше түрін ұсына алады.

Үйренуді ұмытпаңыз және тәуекелге түсуден қорықпаңыз.

Қаржылық сауаттылықта маңызды нюанс - ақша мәселерінде икемді болу. Белгілі бір сәтте жасалуы тиіс кез-келген өзгерістерге қарсы тұру табысты жоғалтуына әкелуі мүмкін.

«Ақшалық консерватизм мысалы - кейбір украиндықтардың бұнымен ештене болмай тұрғанда, қолайлы бағаммен долларға гривнадарды саналы ауыстырмауы. Олардың қарсылығы және гривнадағы депозиттердің пайыздары жоғары және инфляцияны жабады деген сенімділік үлесі, тез жөн тапқан адамдармен салыстырғанда, жалпы кедейленуіне әкелді. Дәл сол жаңа қаржы құралдарын ескіге қарсы таңдауға қатысты. Мен бәріне бірден инвестиция салу және барлығымен тәуекелге бару керек деп айтпаймын. Бірақ сіз барлық болатын мүмкіндіктерді мұқият қарастырып алуыңыз керек », - дейді жеке қаржы саласындағы сарапшы, қор нарығы бойынша маман Илья Василенко.

Қаржы зеректігіне ие адам біледі: өзін-өзі жетілдірумен айналысу өте маңызды. Қаржы мәселелерінде де (әр түрлі құралдар тиімділігі туралы білу) және басқаларында да. Бұны өз бетіңізбен жасай аласыз, кітаптарды оқып, оларды достармен талқылап, Интернетте - материалдарды оқып, ютюб-арналарындағы роликтер мен бейне сабақтарын көріп, вебинарларға, семинарларға және тренингтерге, онлайн курстарға үнемі мониторинг жүргізіп және қатысып т.б. Олар жиі тегін болады, бірақ өзін-өзі дамыту үшін шығындар бойынша жеке баған жасау  қажет:

Мұндай оқу құны шамамен 200 грн де, және 2 мың грн де бола алады. Соңғысы, сіз тырысып қалыптастырған бюджетке ауыр соққы тигізеді», - дейді Илья Василенко.

Қаржылық сауаттылықты жетілдіру осы тақырыпта мамандандырылған кейбір сайттарда ақысыз болуы мүмкін. Ол finosvita.com.ua, 4brain.ru, vseprogroshi.com.ua, fingeniy.com, siladeneg.ru, fingramota.org, finik.me, finprosto.ru, mastercard.ru, financialfootball.ru, incomepoint.tv, fincult.info және т.б. Бұл ресурстарда жеке бюджетті бөлу, қайда инвестициялау, неден қорқу керектігін, тұтынушыларды қорғау туралы ақпаратты, әртүрлі қаржылық өнімдерді сынап көргендердің жеке тәжірибесі туралы және басқа да көптеген мәселелерді білуге ​​болады. Балалар мен жастарға экономика және қаржы құрылымы туралы кіріспе мақалалар даярланған.

Қарау және тыңдауды ұнататындарға қаржы мамандары «Қаржы кемеңгері», «Жеке кеңесші» ютюб- арналарына назар аударуды ұсынады. Сондай-ақ, «Балалар және ақша» (Р. Потемкин и Е. Казакевич), «Қаржылық сауат» (А.Горяев, В.Чумаченко) - қаржылық жоспарлау, банк және инвестициялық өнімдер туралы және т.б. кітаптарын оқуға болады.

Қосымша табыс көздерін иелену

Көптеген адамдар жеке немесе отбасылық бюджетті толықтыратын жалғыз әдіс жұмыс болып табылады деп санайды. Бірақ, сарапшылардың пікірінше, резервте әрдайым қосымша нақты табыс көзі болуы керек. Күтпеген жағдайлар туындаған жағдайларға оны есте сақтау қажет. Бұл пәтердегі бөлмені, пәтерді немесе саяжайды жалға беру, ақшаға қандай да қызмет көрсету (маникюр, шаштараз қызметтері және т.б.), еркін жұмыс істеу, қандай да тапсырмаларды орындауға және т.б. болуы мүмкін.

«Мен туристік агенттікте жұмыс істедім. Дағдарыстың қызған кезінде, көптеген адамдарды қысқартты, мен де өз жұмысымды жоғалттым. Соңғы төлемдер тез жұмсалды. Мен, қарызға емес және қашан болатыны белгісіз «жалақыға дейін» тұтынушылық несиеге жүгінбей, ақшаны қайдан алуға болатыны туралы ойлауға мәжбүр болдым. Мен, фрилансқа және ұсақ жұмысқа бағытталған сайттарда хабарламалар орналастырдым  (өзімнің тапсырыс берушімнің орнында кезекте тұру, мектепке / мектептен балаларды апарып/алып келу, жануарларды сыртқа шығару, бала бағушы болу, тапсырыс бойынша тазалау, ал отбасы тағамға талғампаз болмаса – тамақ пісіру). Осылайша мен біраз ақша таба алдым. Содан кейін қосымша табыс көзі мені өзі тапты: мектепке апаратын балаларға репетитор қажет болды, мен ағылшын және француз тілдерін білемін. Одан кейін ересектерді скайп арқылы үйрету идеясы келді », - деді киевлік Марина Соколова.

 

Ал харьковлік Ирина Зотикова жұмыссыздық жағдайына алдын ала істі тапты.

«Біздің жұмысқа бірнеше кеңселердің жабылуы туралы өсек-аяңдар жетті, мен, қандай да бір жағдайда мені тамақтандыратын бір мамандық алу туралы шешім қабылдадым. Жақсысы бір-екі күндік апталық курстар толып жатыр. Мен кірпік ұзартуды таңдадым. Кемшілігі, өз жұмысын жоғалтуға дайын адамға, олар үшін төлем әсерлі болды, бірақ мен ол жөн деп шештім. Курстарынан өттім және шеберлігімді аптасына бір рет ұштай бастадым. Жұмысымды мен жоғалтпадым, бірақ қазір менде қосалқы нұсқа бар, және қосымша табыс табамын. Әзірге мен қосымша табысты саяхатқа сақтап жүрмін», - деді қыз.

Қосымшалар шығындарды «бақылайды»

  • Monefy (Android и iOS)

Отбасылық бюджетті жүргізуге болады. Ең аз опциялары бар тегін нұсқасы бар (шығындар есептеледі) және ақылы - кеңейтілген функционалдылықпен (шығыстарды жүйелеу). Жүйелеу сізге бірге жүргізетін барлық үй ішілік адамдардың жазбаларын көруге мүмкіндік береді. Қосымшада калькулятор, шығыстар мен кірістер кестесі бар: күнделікті, апталық, айлық, жылдық шығындарды бақылауға және оларды талдауға болады.

  • Money Lover (Android и iOS)

Мұнда екі әмиянды ақысыз ашуға болады, келесілері – ақылы. Бағдарлама Сізге кімнің және қанша ақшаның қарызы бар екенін, сіз кімге қаншалықты екеніңізді еске түсіруге мүмкіндік береді. Мұнда «коммуналдыққа» есеп жүргізетін «шоттар» қойындысы, валюталық түрлендіргіш және жақын маңдағы банкоматтарды іздеу бар.

  • Financius (Android)

Қарапайым мәзірі бар тегін қосымша. Жоспарлау және талдау өте аз, бірақ сіз шығындар мен кірістерді бақылай аласыз. Бірнеше бөлімі бар: «аккаунттар», «транзакциялар» және «есептер».

Қаржылық мәселелерге тыйымды алыңыз

Кейбір отбасыларда ақша туралы айту әдеттегідей емес. Бірақ бұл қоғамда, жұмысқа орналасу және т.б. кезінде жайлы сезінуге жол бермейді. Мұндай тыйым қаржылық сәтсіздік қорқынышын тудырып одан әрі қиындатады.

«Сіз отбасыдағы ақша тақырыбынан қорықпауыңыз керек. Керісінше, сау атмосфераға жету үшін оны көтеру керек: барлығының ақшаның қаншалықты және қайда кететінін, қалай және не үшін сақтау керектігін түсіну және оны қалай іске асыруын ұсыну үшін. Балалармен де солай: оларға «ақша жоқ» деп айтуға болмайды - оларға қанша ақша, қайда жіберілетінін, қанша қалатынын және бала сұраған нәрсені қашан сатып беретініңізді түсіндіру керек, - дейді психолог Инна Розуман.

Ересек адам өзінің «кедейлік» философиясымен жұмыс істеуі керек. Психологтардың пікірінше, ол әрбір үшінші украиндікте бар, бірақ әрқайсысында ол әртүрлі байқалады. Біреу киімін «тесікке дейін» киеді, сондықтан тұрғысыз кейіпке ие болады, тіпті мамандық рұқсат етсе де жақсы жұмысқа қол жеткізе алмайды. Өзгелері балалық пен жастық шағында көп нәрсе алмағандықтан, өте көп жұмсайды, тіпті жақсы жалақысы болса да үнемі бос әмиянымен отырады.

«Бұл әрекетті орындау үшін, Сіз өзіңіздің негативті әдеттеріңіз бен ойларыңызды теріске шығаруға жүгінуге болады. Ал өзіңіздің кемістігіңізді көру қиын болғандықтан, бейтаныс адамдарға қарау керек. Сіздің таныстарыңыз арасында бас аяғына әрең жеткізетін адамдар бар шығар. Олар қалай және не жөнінде ойлайтынын, қалай әрекет ететінін және ақшаға деген көзқарастарын байқап, олардың философиясын түсінуге тырысыңыз - және сіздің өміріңізден белгіленген барлық нәрсені «алып тастауға» тырысыңыз.- деп кеңес береді Инна Розуман - Сіз таң қаласыз, бірақ қаржылық сауаттылықтан алыс кедей адамдардың философиялары ұқсайды: білімнен, іс-әрекеттерден және кез-келген прогрестен бас тарту. Олардың «жаман әдеттерінің» арасында негізсіз шығындар, ақшаның болмауы туралы үнемі шағымдар және т.б. болады.

Содан кейін қаржы жағдайлары сізді қызықтыратын адамдарды бақылауыңыз қажет.

«Бірақ бұл жағдайда тереңірек талдау жасау керек, тіпті бәрі тиімді және дұрыс болса да, бірден олардың артынан қайталамау керек». Адамдардың бұл санаты басқа сандармен ойлайды, мүмкін олардың іс-әрекеттерінде тәуекел (олар ішінен келіскен) қарастырылған. Ал Сіз мұндай нәтиже күтпеуіңіз және көп нәрсе жоғалтуыңыз мүмкін », - дейді сарапшы.

Дереккөз: https://www.segodnya.ua/economics/finance/dengi-pod-kontrolem-kak-schitat-i-tratit-chtoby-nikogda-ne-uhodit-v-minus-1127360.html

 http://www.kaicc.ru/finansy/strahovanie/chto-takoe-dolgosrochnoe-nakopitelnoe-strahovanie-zhizni 

Бөлісу
Сондай-ақ, қараңыз
Ең жақсы ниетпен немесе мемлекетке жеке секторға «кірудің» қажеті не?
Ең жақсы ниетпен немесе мемлекетке жеке секторға «кірудің» қажеті не?

Шенеуніктер сақтандыру нарығының қайта бөлін...

Ыстықта қалай ұйықтауға болады
Ыстықта қалай ұйықтауға болады

Жазғы ұйқысыздық жиі кездеседі. Біздің денемі...

Ең қызықты материалдар сіздің электронды поштаңызда. Біздің жаңалықтарға жазылыңыз.

Сарапшыға сұрақ қойыңыз
Сарапшыға сұрақ қойыңыз
Өтініш қалдыру