«Вейптерге арналған толтырғыштарда Е дәруменінің болуы EVALI-мен байланыстырылды, бұл біздің зерттеулерімізбен де расталды. Екінші жағынан, ауру дамуының бұл зат пен тетрагидроканнабинолдан басқа себептері бар ма, ол әлі анық емес. Сондықтан біз барлық темекі шегушілерді кез келген вейп түрлерін, әсіресе әртүрлі майдагерлерден сатып алатындарды пайдаланбауға шақырамыз», – деп жазады зерттеушілер.
Былтырғы жылңы күзінде медиктер болжамды түрде электронды темекілер тудыратын бұрын белгісіз болған қауіпті өкпе ауруының таралуына тап болды. Көбінесе ол темекі шегушілердің өліміне әкеледі. Соңғы жарты жыл ішінде оның шамамен 2,8 мың жағдайы және АҚШ-та, сондай-ақ Еуропа мен Азия елдерінде 60-тан астам өлім-жітім тіркелді.
Ауру EVALI – электрондық темекі немесе вейпинг үшін қоспаларды пайдаланумен байланысты өкпе ауруы (e-cigarette, or vaping, product use associated lung injury) атауға ие болды. Бастапқыда ол өзінің белгілері бойынша пневмонияға ұқсайды, алайда оны антибиотиктер мен басқа да дәрі-дәрмектердің көмегімен басуға болмайды. Медицина қызметкерлері осы аурудың жеңіл тасымалдаушыларын электрондық темекінің қандай түрлерін туындататынын және оның дамуын қалай болдырмауға болатынын түсінеді деген үмітпен белсенді зерттейді.
Өкпеге үш есе соққы
Америкалық дәрігерлер Калифорния аумағында тұратын EVALI құрбандарының темекі шеккеніне алғашқы егжей-тегжейлі талдау жасап, осы сұраққа жауап беруге жақындады.
Жалпы айтқанда, ғалымдар зардап шеккендердің саны күрт өскен кезде, 2019 жылдың аяғында ұқсас диагнозбен ауруханаларға түскен штаттың 160 тұрғынының аурулар тарихын зерттеді. Ауруханаға жатар алдында вейперлер вейптың қай түрін пайдаланғанын зерттей келе, медициналық қызметкерлер EVALI ауруының барлық калифорниялық құрбандары (зардап шеккендердің 80%-дан астам) қарапайым вейптерді емес, тетрагидроканнабинолмен – марихуананың басты әрекеттегі затымен жұмыс істеуге бейімделген ерекше буландырғыштарды пайдаланғанын анықтады. Жағдайлардың 75%-да бұл шегетін гаджеттер, сондай-ақ оларды толтырғыштар авторизацияланған салондарда және темекі өнімдерінің дүкендерінде сатып алынбаған, майдагерлік тәсілмен жасалған.
Осы вейптерде қолданылған барлық толтырғыштарда тағы бір зат болды –Е дәруменінің жасанды нысаны. Ғалымдар оны EVALI-дың таралуымен байланыстырған болатын.
Ғалымдар ауру осы үш фактордың – майдагерлік вейптердің, марихуана мен Е дәруменінің жасанды түрінің комбинациясын тудырады деп болжайды. Алайда бұл қалай жасалатынын олар әлі нақты айта алмайды.
Медицина қызметкерлері EVALI-дің жасөспірімдер мен ересек құрбандарына тетрагидроканнабинол бар вейпалар мен картридждерді Калифорния аумағында марихуана сатуға рұқсат етілгендігін ескере отырып, майдагерлер мен таныстардан сатып алуға не итермелегенін түсіне алмайды. Мақала авторларының пікірінше, бұл себептерді түсіну EVALI-мен әрі қарай күресу және вейптерді пайдаланудың басқа да салдары үшін өте маңызды болады.
Дереккөзі: https://nauka.tass.ru/nauka/7922963
Фотосурет ашық дереккөздерінен алынды
