Қазақстанның жалпы ұпайы 2024 жылы 64,0 болса, 2025 жылы 65,0 баллға көтерілді, бұл әлемдік орташа көрсеткіштен (64,5) жоғары. Өсім, негізінен, макроэкономикалық көрсеткіштердің жақсаруымен байланысты және мемлекет жүргізіп отырған зейнетақы саясатының теңгерімділігін көрсетеді. Мұндағы негізгі рөлді Біріңғай жинақтаушы зейнетақы қоры (БЖЗҚ) атқарады.
Қазақстанның көрсеткіштері
Рейтинг зейнетақы жүйелерін үш субиндекс бойынша бағалайды, Қазақстан әсіресе тұрақтылық және тұтастық бойынша жоғары нәтижелер көрсетті:
-
Тұрақтылық (74,2 балл): Бұл көрсеткіш жүйенің ұзақ мерзімді өміршеңдігін бағалайды. Қазақстан осы көрсеткіш бойынша Швейцария, Жапония, Канада, Норвегия және АҚШ-тан озып отыр. Бұл БЖЗҚ-ның сенімділігі мен продуман инвестициялық стратегиясының нәтижесі, ол қазақстандықтардың зейнетақы жинақтарының ұзақ мерзімді сақталуын және өсуін қамтамасыз етеді.
-
Тұтастық (81,1 балл): Дания мен Ұлыбритания көрсеткішінен жоғары осындай ұпай реттеу сапасы, басқарудың ашықтығы және жүйенің жалпы сенімділігін көрсетеді. БЖЗҚ-ның қызметі, зейнетақы жүйесінің негізгі элементі ретінде, активтерді басқару және салымшылар құқығын қорғау саласында халықаралық жоғары стандарттарға сай келеді.
-
Әділеттілік (47,0 балл): Зейнетақы төлемдерінің деңгейін бағалайтын бұл субиндекс те оң динамика көрсетті. Өсу мемлекеттік қолдау шаралары мен жүйені дамытумен байланысты.
Сарапшылардың ұсыныстары және БЖЗҚ-ның рөлі
Mercer және CFA Institute халықаралық сарапшылары қосымша жетілдіру бағыттарын атап өтті, олардың кейбірі Қазақстанда БЖЗҚ белсенді қатысуымен жүзеге асырылуда:
-
Ерікті зейнетақы жарналарын ынталандыру. БЖЗҚ жеке зейнетақы жинақтарын ұлғайту үшін бірқатар құралдар ұсынады, бұл бағыттағы жұмыс жалғасады.
-
Жинақтарды мерзімінен бұрын шығару шектеулері. Бұл Қордың ұзақ мерзімді инвестициялық әлеуетін сақтау және болашақ зейнеткерлерге лайықты төлемдер қамтамасыз ету үшін маңызды.
-
Салымшыларды ақпараттандыру. БЖЗҚ ашықтықты арттыру бойынша жүйелі түрде жұмыс істейді, оның ішінде салымшыларға шоттар жағдайы туралы өзекті ақпарат беретін цифрлық сервистерді дамыту арқылы.
Инвестициялық саясат және жаһандық трендтер
Есепте зейнетақы қорлары инвестицияларын реттеуде теңгерімді тәсілдің маңызы ерекше атап өтілген. Қазақстан «ақылды инвестор» принциптерін активтерді әртараптандырумен үйлестіретін модельді қолдана отырып, тиімділігін көрсетуде. БЖЗҚ-ның инвестициялық стратегиясы тұрақты кіріс алу мен басқарылатын тәуекел деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған және есепте көрсетілген халықаралық принциптерге толық сәйкес:
-
лайықты зейнетақы табысын қамтамасыз ету,
-
активтерді адал және ашық басқару,
-
инвестициялық мүмкіндіктердің кең спектріне қол жеткізу.
«Қазақстанның беделді халықаралық рейтингтегі позициясының жақсаруы – бүкіл зейнетақы жүйесінің прогресін мойындау. БЖЗҚ үшін бұл қосымша жауапкершілік пен жинақтардың кірістілігін арттыру, салымшыларға қызмет көрсету мен халықтың қаржылық сауаттылығын нығайту бағытында жұмысын жалғастыруға ынталандыру болып табылады», – деп атап өтті қорда.
Рейтингтің өсуі Қазақстанның зейнетақы жүйесінің дұрыс бағытта дамып келе жатқанын, азаматтардың әлеуметтік қорғалуын ұзақ мерзімді перспективада сенімді қамтамасыз ететінін растайды.
Фото: ашық көздерден
