I. Зейнетақы аннуитеті
Осы жылдың қаңтарынан бастап қазақстандықтар өмірді сақтандыру компанияларымен кейінге қалдырылған зейнетақы аннуитеті шартын жасай алады. Кейінге қалдырылған зейнетақы аннуитеті – 45 жастан бастап өмірді сақтандыру компаниясына жинақтарды аударуға және зейнетке ресми түрде шыққанға дейін олардан төлемдерді алып бастауға мүмкіндік беретін өнім.
Сонымен қатар, осы жылдан бастап зейнетақы аннуитетін жасасу үшін жеткіліктілік сомасы екі есеге жуық төмендеді. Қазір, 55 жастағы ерлер осы өнімді 6,7 млн теңгеге (2020 жылы – 11,3 млн теңге), ал 51,5 жастағы әйелдер – 9 млн теңгеге (15,5 млн теңге) ала алады. 55 жастан бастап төлемдермен 45 жаста кейінге қалдырылған зейнетақы аннуитетін сатып алған жағдайда, ерлердің кемінде 6,1 млн теңгесі, әйелдердің – 7,7 млн теңгесі болуы қажет.
«Шекті төмендету туралы шешім жинақтарды пайдаланумен зейнетақы аннуитеті шартын казірден-ақ жасаса алатын клиенттердің санатын кеңейту үшін қабылданған. Бір ғана ерекшелік бар – бұл азаматтар үшін шарт бойынша ай сайынғы төлемдер кезеңінің басталуы 10 жыл мерзімге кейінге қалдырылған. Яғни, төлемдер клиент 55 жасқа толған кезде ғана басталады», - деді Халык-Life-те.
Сонымен қатар, компанияда осы өнімнің негізгі артықшылықтарын айтып берді:
- зейнетақы жасының келуін күтпей-ақ, шарт бойынша ай сайынғы төлемдерді алу мүмкіндігі;
- аннуитеттік төлемдердің өмір бойлығы;
- аннуитеттік төлемдердің жыл сайын 5%-ға индекстелуі;
- мұрагерлер үшін төлемнің кепілдендірілген кезеңін белгілеу мүмкіндігі;
- зейнетақы төлемдерін бірден үш көзден алу мүмкіндігі: базалық зейнетақы, аннуитеттік төлемдер, лайықты демалысқа шығу сәтіне дейін зейнетақы аннуитеті шартын жасағаннан кейін қалыптастырылған, БЖЗҚ-дан төлемдер;
- зейнетақы аннуитеті шартын жасағаннан кейін клиент БЖЗҚ-да жинақтардың барлық қалдығын тұрғын үй жағдайларын жақсарту, емделуге ақы төлеу немесе сенімгерлікпен басқаруға аудару үшін пайдалана алады.
Сонымен бірге «Евразия» ӨСК-нің басшысы Гульмира Убегалиева осы жылы осы өнімді пайдаланатын қазақстандықтардың үлесі кемінде 15%-ға ұлғаюы мүмкін екенін болжайды.
Өз кезегінде «Номад Life»-та 2021 жылы зейнетақы аннуитеті бойынша өмірді сақтандыру нарығында сыйлықақылардың жинағы екі-үш есе өсуі мүмкін деп санайды.
Дәл осы кезде Мемлекеттік аннуитеттік компанияда осы жылы отбасының бірнеше мүшелері үшін бірлескен зейнетақы аннуитетін енгізу жоспарланып отқанын айтты. Осы өнімнің аясында заңды ерлі-зайыптылар өз жинақтарын біріктіре алады.
«Жеткіліктілік шегі сақтандыру компаниясы жыл сайынғы индекстеуді ескере отырып, адамға өмір бойылық төлемдерді жүргізу үшін резервтерді қалыптастыра алатындай шартпен, арнайы актуарлық есептердің негізінде белгіленеді. Бүгінгі күні ай сайынғы аннуитеттік төлемдердің ең төмен мөлшері ең төмен күнкөріс деңгейінен 70%-дан төмен бола алмайды. Ай сайынғы ақшаны алуды қамтамасыз ету үшін, ӨСК-ге БЖЗҚ-дан қаражатты аудару үшін ең төмен мөлшер есептеледі. Егер шектік соманы азайтса, онда ай сайынғы төлемдер сомасын төмендету қажет, немесе сақтандыру ұйымының резервтерін бітіру тәуекелін ұлғайту керек», - деп түсініктеме береді компанияда.
Дәл осы кезде, Freedom Finance Life-та Қазақстанда зейнетақы аннуитеті енді ғана танымал болып келе жатқанын айтты.
«Елімізде осы өнімді дәріптеудің негізгі мәселесі - шартты жасасуға болатын, зейнетақы жинақтарының жеткіліктілік сомасы болатын, ерлер үшін – 11,3 млн теңге, әйелдер үшін 15,5 млн теңге. Осы жылдан бастап кейінге қалдырылған зейнетақы аннуитеті пайда болды. Шартты жасасу үшін ерлерге БЖЗҚ-да 6,1 млн теңгедан аса, әйелдер үшін – 7,7 млн теңге жинақтары болса жеткілікті. Шарттардың өзгеруі зейнетақы аннуитетін қолжетімдірек етеді, сондықтан халықтың көпшілігіне танымал болады. Барлық осы опциялар зейнетақы жүйесінің дамуына ықпал етеді және адамдарға олардың мақсаттары мен мүмкіндіктеріне сүйене отырып, соғұрлым лайықты жолын таңдауға мүмкіндік береді», - деді компанияда.
II. Тұрғын үй сатып алу, бастапқы жарнаны енгізу, ипотекалық қарызды қайта қаржыландыру, пәтерді жөндеу.
2021 жылдың басынан бастап қазақстандықтарға тұрғын үй жағдайларын жақсартуға зейнетақы жинақтарының бір бөлігін мерзімінен бұрын шешуге рұқсат берді. Бұл үшін, салымшының шотында жасқа байланысты есептелетін жеткіліктілік шегінен асатын қаражат болуы тиіс. Осы деңгейден жоғары соманы келесі мақсаттарға пайдалануға болады:
– ипотека бойынша берешекті ішінара немесе толық өтеу;
– тұрғын үй сатып алу (бастапқы немесе екінші нарықтарда)
– ипотека алу үшін бастапқы жарнаны енгізу;
– сатып алу құқығымен тұрғын үйді ұзақ мерзімді жалға алу шарттары бойынша берешекті ішінара немесе толық өтеу;
– жеке тұрғын үйдің құрылысы;
– ипотекалық кредитті қайта қаржыландыру.
Зейнетақы қаражаттарын нысаналы пайдалану бойынша оператор болып Отбасы банк тағайындалды. Бұдан бөлек, БЖЗҚ-мен өзара іс-әрекет туралы келісімге Халық, AltynBank және Банк ЦентрКредит қол қойды. Олар тұрғын үй сатып алуға ақшаны пайдалану бойынша операторлар болып табылады.
Тұрғын үй жағдайларын жақсартуға зейнетақы ақшаларын қалай шешу туралы толық нұсқаулық.
III. Жеке басқарушы компанияларға беру
Бүгінгі күні Қазақстанда бекітілген қағидалар мен зейнетақы жинақтарының бір бөлігін беруге болатын жеке компаниялардың реестрі жоқ. Қаржы нарығын реттеу бойынша агенттікте жоғарыда аталған ұйымдар сәйкес келуі тиіс болжалды параметрлер айтылды.
Сонымен, меншікті капитал мөлшері, клиенттердің активтерін басқару тәжірибесінің болуы және соңғы бірнеше жылдардың қорытындысы бойынша қаржылық-шаруашылық қызметтің оң нәтижелері, сондай-ақ ірі акционердің болуы ескерілетін болады. Бұдан басқа, пруденциялық нормативтерді бұзу фактісі, қадағалауға жауап қатудың орындалмаған шаралары немесе бағалы қағаздар нарығында жосықсыз тәртіп фактілері болмауы тиіс.
Бұдан басқа, олардың кредиттік сапасы ескеріліп, зейнетақы активтері инвестициялана алатын қаржы құралдарының тізбесі әзірленді. Оған Қазақстанның және шетел мемлекеттерінің МБҚ-сы, қазақстандық, сондай-ақ шетелдік ұйымдармен шығарылған үлестік және қарыздық мемлекеттік емес бағалы қағаздар, сондай-ақ жергілікті қаржы институттарындағы және бейрезидент-банктердегі салымдар кіреді. Инвестициялау лимиттері белгіленетін болады: қаржы құралдарының біреуіне шығару, бір ұйыммен және оның үлестес тұлғаларымен шығарылған қаржы құралдарына, сондай-ақ шетелдік валютада ұсынылғандарына.
IV. Емделуге
Емделуге зейнетақы жинақтарының бір бөлігін пайдалану бойынша ережелер әлі бекітілген жоқ. Алайда, нысаналы пайдалану бойынша оператор болып Отбасы банк тағайындалып үлгерді. Сонымен бірге, денсаулық сақтау министрлігінің қаулысында зейнетақы төлемдері есебінен төленетін медициналық қызметтердің түрлері тізбектеп жазылды. Атап айтқанда, орфандық аурулар; стоматологиялық қызметтер; радиохирургиялық емделуді (гамма-пышақ, киберпышақ) талап ететін аурулар; отандық ұйымдарда медициналық оңалту, оның ішінде шипажайлық-курорттық жағдайларда және т.б.
Дереккөзі: https://lsm.kz/obzor-po-instrumentam
Сурет ашық дереккөздерден
