Валюта бағамы – бұл бір елдің валютасының басқа елдердің валюталарындағы құны. Ол, мысалы, доллардың, сомның немесе рубльдің қанша теңге тұратынын белгілейді.
Құбылмалы валюта бағамы
Валюта бағамының режимі ел экономикасының қаншалықты дамығанына байланысты. Валюталық реттеудің бірнеше режимдері бар: құбылмалы валюта бағамы, басқарылатын құбылмалы валюта бағамы (елімізде көп жылдар бойы болған), тиянақталған валюта бағамы (КСРО-дағы рубль).
«Еліміздегі теңгенің құны валютаға сұраныс пен ұсынысқа байланысты. Бұл ретте Ұлттық Банк бұл жағдайға іс жүзінде әсер етпейді, бірақ кенет өзгерулер, мысалы, пандемия, саяси жаңалықтар болса, ҚР Ұлттық Банкі осы құбылуларды тегістеу үшін ішкі нарықта валютаны сатып алуы немесе сатуы мүмкін. Өйткені, бірінші деңгейлі банк үшін ең бастысы – бағамның белгілі бір мәніне жету емес, елдегі қаржылық тұрақтылықты сақтау. «Қаржылық тұрақтылыққа қауіп төндірмеу үшін Ұлттық Банк бағамның шамадан тыс құбылмалылығы жағдайында валюталық сауда-саттыққа араласу құқығын өзіне қалдырады. ҰБ ресми баяндамаларында бұрын айтылғандай, қысқа мерзімді келешекте теңгенің құбылмалылығы геосаяси жағдайдың өзгеруіне, ішкі қатысушылардың күтулеріне және әлемдік нарықтардағы жағдайға байланысты болады», - деді Ғалымжан Пірматов.
ҰБ әр айдың соңында валюталық интервенциялар (теңгенің құнына әсер ететін ҚР ҰБ операциялары) туралы ақпаратты ашады.
Неліктен біздің елде бағам құбылмалы болды?
Өйткені ашық нарықтық экономика және капиталдың еркін халықаралық қозғалысы жағдайында бағамды да, инфляцияны да бір уақытта басқару мүмкін емес. Егер Ұлттық Банк инфляцияны бақылауды көздейтін болса, онда бағам тек нарық арқылы реттелуі тиіс. Көптеген елдер, соның ішінде біздің ел де, ақша-несие саясатының әртүрлі режимдерін қолданып көрді –бағамды тежеуді де, қандай да бір бағдарлардың болмауын да.
Неге Ұлттық Банк ресми валютаның бағамын белгілейді
Заң бойынша реттеуші ресми валюта бағамын белгілеп, ол туралы хабарлауға міндетті. Ұлттық Банк ресми бағамдарды шетел валютасына сұраныс пен ұсынысқа байланысты нарықтық баға белгілеу негізінде белгілейді.
Рубль-теңге валюта жұбы
«Бұл жерде теңгенің ресей рубліне қатысты айырбас бағамы тікелей қалыптаспайтынын, теңге мен рубльдің АҚШ долларына қатысты жеке-жеке әрекет етуіне толығымен байланысты екенін түсіну маңызды. Теңге-рубль нарығы өз бетінше қалыптасу үшін жеткілікті терең және өтімді емес. Бұл Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасы арасындағы сауда теңгерімінің бұзылуына, сондай-ақ қазақстандық экспорттаушылардың өз өнімдерін Ресей Федерациясына теңгеге сатпауына байланысты. Қазақстанға экспортының басым бөлігін ресей рубліне сататын ресейлік экспорттаушылардан айырмасы. Тиісінше, бұл Ресей Федерациясында теңгеге сұраныстың төмен болуына алып келеді. Құбылмалы айырбас бағамы саясатын ұстану теңгерімсіздіктің жинақталуын жоққа шығарады және сонымен бірге елдің алтын-валюта қорын үнемдеуге мүмкіндік береді. Сондықтан рубльге немесе кез келген басқа валютаға қатысты паритетке әсер ету мақсатында ұлттық валюта бағамымен кез келген айла-шарғылар мүмкін емес», - деп қорытындылады Ұлттық банк басшысы.
Дереккөз: https://prodengi.kz/post/cto-takoe-plavayushhii-kurs
Фото ашық дереккөздерден алынған
