Бұрын бізде зейнетақылық қамтамасыз ету бағытында орташа және ұзақ мерзімді болашақта туындауы мүмкін проблемаларды мойындауға болмайтын. Алайда Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің Қазақстан халқына бірінші жолдауында олар туралы тіке айтты.
Біріншіден, бұл 10 жылдан кейін орташа мерзімді болашақта қауіп төнуі мүмкін зейнетақы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қосымша 5% зейнетақы аударымдарын жинауды енгізу. Айтпақшы, ковид кезеңінде онсызда «шетке қағылған» ШОБ-ті одан әрі жоймас үшін, жұмыс берушілерге уақытша бұл жүктемеден бас тартты. Екіншіден, жылжымайтын мүлік алу және басқа мақсаттарға зейнетақы жинақтарды пайдалану мүмкіншілігі жөнінде.
Қазақстандықтар зейнетақы қорындағы ақша дұрыс емес жұмсалып жатыр деп санады және бұл әлеуметтік желілерде талқыланған, және олар қажетсіз мақсаттарға жұмсалып жатыр және оларды қазір жұмсау керек деп санады, мысалы, тұрғын үй жағдайларына. Бірақ үкімет оны қазір зейнетақы қорынан осы жинақтарды алуға рұқсат берсе, ол болашақта шоттарында жинақтары аз адамдардың одан әрі зейнетақылық мұқтаждық тәуекелдеріне әкеп соқтырады деп түсінді.
Енді БЖЗҚ сайтының жеке кабинетінде өзіңіздің «жеткіліктілік шегіңізді» білуге, яғни, зейнетақы жинақтарының шотында қалуы тиіс соманы және ЖТС төлеуді ескеріп, алуға болатын қаражат сомасын анықтауға болады. Тиіспейтін соманы қоспағанда, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі жыл сайын бекітетін бұл соманы және жасына байланысты түрленіп отыратын мөлшерді тұрғын үй сатып алуға, тұрғын үй жағдайларын жақсартуға, емделуге ақы төлеуге, сондай-ақ қор нарығында бағалы қағаздарға салуға болады.
Барлығынан бұрын жинақтарды қазақстандықтар тұрғын үй мәселесін шешуге жиірек шешіп алатын сияқты.
2020 жылдың қарашасында ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша тұрғын үйді сатып алу-сатудың тіркелген мәмілелер көлемі 30 мыңнан азды құрады және қазан айымен салыстырғанда 9%-ға азайды. 2020 жылдың қаңтар-қараша айларында тұрғын үйді сатып алу-сату мәмілелерінің саны өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 5,6%-ға азайды. 2020 жылдың қарашасында тұрмысқа жайлы тұрғын үйді алып-сату бағасы 224 мың теңге/ш.м асып түсті және 1,6%-ға өсті, жаңасын сату – 306 мың теңге/ш.м жуықты құрады және 0,1%-ға өсті. Тұрмысқа жайлы тұрғын үйді жалдау ақысы 1,62 мың теңге/ш.м. дейін 0,4%-ға өсті.
Егер 2019 жылға Қазақстанда тұрғын жылжымайтын мүлікке сұраныс үш есе өссе, карантин және ТЖ уақытында ол төрттен үш есеге түсті және маусымда ғана түзеле бастады. 2020 жылдың қаңтар-мамырында ипотека қысқарды, Halyk Finance-тің деректері бойынша көрсеткіш кредиттің мөлшерлемесі бір жыл бұрын 8,1%-дан 8,3%-ға бір мезгілді азғантай өскен кезде бесінші бөлігіне түсті.
Егер азамат өзінің зейнетақы жинақтарының бір бөлігін тұрғын үй мәселесін шешу үшін пайдалануды шешсе, ол уәкілетті оператор болып тағайындалған «Отбасы Банк» АҚ-ға жүгінуі тиіс. Дәл сол жерде шешіп алудың барлық рәсімдері жүргізіледі.
БЖЗҚ сайтында қандай соманы алуға болатынын біліп, қор салымшысы «Отбасы Банкте» арнайы ашылған онлайн-платформада тіркелуі тиіс болады. Сонда ол бірнеше шешім қабылдай алады: барлық соманы бірден, біз мезгілде қолданады, бірнеше мақсаттарға оны бөледі немесе оны бірнеше операцияларға бөле алады, мысалы, егер осындай үлкен сома мүмкіндік берсе: ішінара біреуін төлейді, ал кейінірек жаңа ипотека алуға болады. Яғни, бұл жерде Отбасы банк қағидаларда икемділікті көздеді. Мысалы, соманың үштен бір бөлігін қолданыстағы ипотеканы өтеуге, үштен бір бөлігін – тұрғын үй құрылысына және тағы үштен бір бөлігін – жаңа ипотекаға бастапқы жарнаға жіберуге болады.
Онлайн-платформада салымшы өз жинақтарын қайда пайдаланғысы келетінін көрсетеді. Содан кейін, ол «Отбасы банкте» бір жолғы өтемақылық төлемдер үшін арнайы ағымдағы шот ашуы тиіс.
Бұл шот жеке орындаушылардың талаптарынан, неке айыру ісімен байланысты мәселелерден және басқа да үшінші тұлғалардан заңмен қорғалған.
Емделуге зейнетақы жинақтарды пайдалану ережелері ҚР Денсаулық сақтау министрлігімен, тұрғын үйге – ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігімен жасалды.
Осы шотқа ресурстар түскеннен кейін салымшының мақсатты пайдалануды немесе ипотека бойынша берешекті өтеуге – ең қарапайым операция болатын не жаңа ипотека алуды растайтын барлық құжаттарды рәсімдеуге 45 жұмыс күні болады.
Онлайн және видеомен қоңырау шалу арқылы және банктің бөлімшесінде ашуға болатын арнайы шоттың көмегімен сондай-ақ шешіп алынған жинақтардың мақсатты пайдаланылуы қаралады, - дейді «Отбасы банк» басшысы.
Банктің бұл опциясы әрдайым және 2022 жылы да әрекет ететін болады. Порталдың бірінші жұмыс және арнайы шоттарды ашу күні бірнеше факторларға байланысты.
Дереккөзі: https://cronos.asia/ekonomika/kuda-potratyat-svoi-pensionnye-dengi-kazakhstantsy.html
Сурет ашық дереккөздерден
