AERC аға аналитигі Ғалымжан Айтқазин ұлттық валюта жыл басынан бері долларға қатысты 13-14%, ал рубль 20%-дан астамын жоғалтқанын атап өтті. Оның үстіне теңге де дамушы нарықтардағы валюталар себетінің бір бөлігі болып табылады, олардың кейбіреулері ұқсас өзгермелі бағам қалыптастыруды ұстанады.
Айтқазин теңгенің нығаюына көмектесетін шаралар туралы айтты. Оның пікірінше, бұл үшін ықтимал сценарий энергия тасымалдаушылар нарығындағы, атап айтқанда, мұнай мен газ нарықтарындағы айқындылықтың пайда болуы және ахуалдың түпкілікті тұрақтануы болуы мүмкін. Сондай-ақ АҚШ-та экономиканы қолдаудың жаңа пакетін қабылдау да тиімді нұсқа болуы мүмкін, бұл долларға басқа валюталарға қатысты әлсіреуге және тиісінше теңгені нығайтуға мүмкіндік береді.
«Қазақстанның сауда серіктес елдері үшін сыртқы экономикалық ахуалды өзгерту немесе жақсарту тағы бір фактор деп атар едім. Атап айтқанда, Ресей Орталық банкі Ұлттық әл-ауқат қорынан (ҰӘҚ) валюта сату көлемін арттыра алады. Өз кезегінде, Қазақстан үшін ішкі факторлар Ұлттық банктің теңгені қолдауға бағытталған қандай да бір әрекеті болуы мүмкін. Алайда, менің ойымша, ағымдағы жағдайда теңге қандай да бір көмекке мұқтаж емес. Ұлттық валютаның ағымдағы бағамы реттеуші ұстап отырған, оның базалық мөлшерлемесімен де қолдау тауып отыр, ал әлемнің ОБ барлығы мөлшерлемені белсенді түрде төмендетіп, өз ел ішінде де оны талап еткен болатынын атап кету керек. Осының салдарынан ағымдағы ставка сыртқы тәуекелдерді қандай да бір шамада жоюға және сыртқы нарықтардағы жағдайдың нашарлауына байланысты теріс әсер етуі мүмкін нарықтық факторлар арасындағы теңгерімді сақтауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, теңгені қолдаудың қосымша шарасы бюджет үшін Ұлттық қордан қаражатты айырбастау болуы мүмкін. Тұтастай алғанда валюта нарығындағы жағдай жаһандық және өңірлік нарықтық факторларды ескеретін құбылмалы бағам түзу режимі шеңберінде қалыптасады», – деп есептейді ол.
Сонымен қатар, «Открытие Брокер» сарапшысы Андрей Кочетков рубльдің әлсіреу үрдісі аяқталуға жақын деп санайды.
«Егер Ресейде терең дағдарыс болса, онда еуро мен доллардың мұндай мәнін түсіндіруге болар еді. Алайда мұнай бағасы салыстырмалы түрде жоғары деңгейде, ал геосаяси тәуекелдерді асырып белгілеген. Сондықтан жыл соңына дейін Ресей валютасының нығаюын күтіп отырмыз, ол 2021 жылы одан әрі басымдылыққа ие болады», – деп болжайды ол.
Кочетков сондай-ақ геосаяси тәуекелдер аз дәрежеде теңгеге қатысты екенін, бірақ Қазақстанның валютасы жаһандық үрдістердің ықпалына ұшырайтынын атап өтті. «Әзірге біз теңгенің одан әрі күшті құлдырау әлеуетін көріп отырған жоқпыз. Нарықтағы ахуал жақсарған кезде бағам болашақта үш-алты айда $1 үшін 400 белгісіне қайта оралуы мүмкін. Қазақстан валютасының нығаюына COVID-19 вакциналардың жаппай қолдануға шығуы, Қазақстанның негізгі сауда әріптестері болып табылатын елдерде шикізат тауарларына сұранысты қалпына келтіру және іскерлік белсенділікті жақсарту сияқты факторлар әсер ететін болады», – деп түсіндірді ол.
Ал экономист Владислав Түркин теңгенің нығаюына мұнай бағасының өсуі әсер етуі мүмкін екенін атап өтті. Сондай-ақ базалық ставканы көтеру, валюталық шектеулерді одан әрі күшейту, жаңа карантиндік шараларды енгізу нәтижесінде экономикалық белсенділік шектелген және импортты шоғырландырып қысқарту пәрменді шаралар бола алады.
«Теңгенің рубль мен мұнайдың әлсіреуі күшейгенге дейінгі бағамын толық тепе-теңдік деп санауға болмайды. Карантиндік шаралар мен коронакризис жағдайында экономикалық белсенділік қысымда тұр, бұл тиісінше валюта нарығындағы халық пен компаниялардың аз белсенділігіне әсер етеді. Бағамның оның "табиғи" жағдайынан ауытқуын тудыра отырып. Демек, экономикалық белсенділікті қалпына келтіру кезінде түрлі ынталандыру шараларымен бірге (бюджет, ақша-несие саясаты) көрсеткіштердің әлсіреу жағына қарай біртіндеп жылжуын күткен жөн», – деп қорытындылады ол.
Дереккөзі: https://lsm.kz/rubl-tenge-mnenie
Фотосурет ашық дереккөздерінен алынды
